Hiện nay, rất nhiều bà mẹ có tư duy ăn uống low carb, hạn chế việc tăng cân trong quá trình mang thai vì sợ sau khi sinh khó về dáng, tuy nhiên cần biết rằng, việc cơ thể mẹ tăng cân cũng là một yếu tố quan trọng trong quá trình mang thai. Vào giai đoạn nhất định của thai kỳ, cơ thể mẹ sẽ tích lũy năng lượng để chuẩn bị cho sản xuất sữa sau khi sinh con. Ngoài ra xu hướng ăn low Carb ( ăn ít hoặc bỏ tinh bột) cũng là một quan điểm vô cùng phản khoa học khiến con bị thiếu năng lượng, phải chuyển đạm và chất béo thành glucose cho con sử dụng, từ đó sẽ tạo ra những chất trung gian không có lợi cho cơ thể, gây rối loạn chuyển hóa cơ thể người mẹ. Hôm nay chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu về những điểm quan trọng trong dinh dưỡng phụ nữ mang thai. Khoảng thời gian quan trọng trong 1000 ngày đầu của trẻ nhỏ, quyết định sức khỏe của con cho cả quãng đường đời con lại, quyết định tương lai của những đứa trẻ tiếp theo và quyết định tầm vóc của dân tộc.
Thuyết Barker
“Dinh dưỡng và các yếu tố khác trong các giai đoạn tăng trưởng và phát triển bào thai không tốt có thể ảnh hưởng đến cấu trúc và chức năng của cơ thể”
- Nguy cơ sinh con thiếu cân
Nguyên nhân:
- Dinh dưỡng của bà mẹ trong thời kỳ mang thai kém
- Tăng cân thấp trong thời kỳ mang thai
- Thiếu cân nặng và chiều cao trước khi mang thai
- Hút thuốc lá và uống rượu
Khi trẻ sinh thiếu cân, nguy cơ tử vong của trẻ rất cao
Cân nặng sơ sinh <2500g: nguy cơ tử vong cao hơn 40 lần
Cân nặng sơ sinh <1500g: nguy cơ tử vong cao hơn 200 lần
Cân nặng sơ sinh trong khoảng 3000-3500g: hầu như ít nguy cơ
Khuyến nghị dinh dưỡng cho PNMT
- Số cân nặng tăng khuyến nghị của PNMT theo giai đoạn
Tại sao mẹ cần tăng năng lượng khi mang thai:
Cho sự phát triển và hoạt động sinh lý của Thai
Cho sự phát triển của tử cung
Cho sự tăng trọng lượng của cơ thể mẹ
Chuyển hoá cơ bản cơ thể mẹ tăng lên
Dự trữ năng lượng để đảm bảo đủ tiết sữa sau khi sinh
Nhu cầu năng lượng của mẹ trong thai kỳ
Qua đây có thể thấy, 3 tháng đầu tiên mẹ không cần tăng quá nhiều, chỉ cần bổ sung thêm 50kcal tương ứng với 1 bữa phụ như hoa quả, sữa chua, sữa tươi… – Đây là giai đoạn người mẹ không cần quá nhiều năng lượng nhưng vi chất dinh dưỡng ( chất không sinh năng lượng) lại đóng vai trò vô cùng quan trọng như Axit Folic, Iot, sắt, kẽm, canxi, vitamin B12, vitamin D,…
Chúng ta có thể nhìn bảng năng lượng và dưỡng chất trong thai kỳ dưới đây, thấy rằng năng lượng chỉ tăng khoảng 10% so với năng lượng lúc chưa mang thai nhưng các chất dưỡng chất khác đều tăng lên và một số chất có thể không thay đổi. Do đó, bữa ăn không cần tăng về độ đậm năng lượng nhưng cần tăng về mật độ dinh dưỡng và chất lượng của chế độ ăn uống để đảm bảo mẹ có đủ những chất dinh dưỡng cần thiết.
Axit Folic
Trong các vi chất dinh dưỡng, Axit Folic là một chất vô cùng quan trọng có trong các loại rau lá xanh, cây họ đậu, … chúng thậm chí còn quan trọng cần bổ sung trước khi thụ thai. Axit folic tham gia phát triển của tế bào, tham gia vào xây dựng ống thần kinh, phát triển não bộ. Nó có vai trò quan trọng trong việc giảm nguy cơ khuyết tật ống thần kinh của thai nhi.
Với những TH có tiền sử bệnh thần kinh từ gia đình, hay chế độ ăn uống nghèo axit folic cần bổ sung nhiều hơn so với các bà mẹ bình thường.
Khuyến nghị trước khi thụ thai nên bổ sung Axit Folic với hàm lượng 400 mcg/ ngày và tiếp tục duy trì cho đến hết tam cá nguyệt thứ 3 với ít nhất 4-600mcg/ ngày.
I ốt
Iot cũng là thành phần quan trọng, nhiều nước trên thế giới khuyến nghị cho phụ nữ mang thai nên bổ sung hằng ngày. Do bởi chỉ cần thiếu một lượng nhỏ có thể ảnh hưởng tiêu cực đến đứa trẻ như thiểu năng não và phát triển nhận thức kém.Iot không chỉ đóng vai trò quan trọng với thai nhi mà còn quan trọng trong quá trình thụ thai.
Trước khi mang thai, nên bổ sung 150 mcg I ốt/ngày
Trong thai kỳ, nên bổ sung 220 mcg I ốt/ ngày
Có trong: Muối iot, thực phẩm giàu iot như hải sản, thực phẩm bổ sung chứa iot…
Sắt
Khi người mẹ mang thai, tuần hoàn máu của người mẹ tăng lên, đồng nghĩa với nhu cầu sắt tăng nhất là trong tam cá nguyệt thứ 2 và thứ 3. May mắn là cơ thể mẹ tăng hấp thu sắt trong ruột và không bị mất máu do kinh nguyệt. Sắt có nhiều trong thịt, sản phẩm từ thịt, cá ngoài ra cũng có trong một số loại thực vật tuy nhiên, sắt trong thực vật khả năng hấp thu vào cơ thể thấp, nên những PNMT ăn chay nên lưu ý bổ sung, phòng tránh nguy cơ thiếu máu thiếu sắt cao ở nhóm người này.
Thiếu máu thiết sắt gây nên nguy cao việc sinh con thiếu cân, sinh non thiếu tháng. Nhu cầu sắt nên được đánh giá riêng theo từng người bao gồm tiền sử y khoa và xét nghiệm máu (ví dụ đo mức độ dự trữ sắt ferritin của tế bào)
Nhu cầu sắt ( Sắt HT 10% là sắt có khả năng hấp thu thấp như sắt trong thực vật, HT 15% là sắt có trong động vật)
Để tăng hấp thu sắt, chúng ta có thể kết hợp với việc sử dụng một số chất tăng hấp thu Fe nhu vitamin C, hạn chế uống café, nước trà, nước ngọt tăng đào thải Fe
Canxi
Canxi là khoáng chất quan trọng, mẹ cần đảm bảo bổ sung đủ canxi trước thai kỳ, vì trong quá trình mang thai, canxi sẽ được điều động từ xương của mẹ trong quá trình mang thai.
Các sản phẩm từ sữa là nguồn thực phẩm chứa canxi có giá trị sinh học cao nhất. Ngoài ra còn có nhiều trong các loại rau xanh, cá nhỏ ăn cả xương…
Vitamin D là vitamin quan trọng góp phần đáng kể thúc đẩy sự hình thành của xương bằng việc tăng cường hấp thu canxi trong ruột và hỗ trợ lắng đọng canxi trong xương. Nhu cầu vitamin D và canxi của PNMT tăng vì trẻ phụ thuộc hoàn toàn vào mẹ. Do đó mẹ cần lưu ý trong việc bổ sung vitamin D trong quá trình mang thai có nhiều trong lòng trắng trứng, cá béo, gan,…nguy cơ thiếu với phụ nữ không tiếp xúc với ánh nắng mặt trời hoặc khu vực hạn chế ánh nắng mặt trời.
Tình trạng thiếu vitamin D còn được thấy nghiêm trọng hơn ở phụ nữ béo phì so với phụ nữ có cân nặng bình thường.
Nhu cầu khuyến nghị vitamin D hiện nay còn nhiều tranh cãi, theo FIGO ( Fédération Internationale de Gynécologie et d’Obstéstrique – Hiệp hội Sản Phụ khoa quốc tế) nên bổ sung 400 UI trước thai kỳ và 600 UI trong suốt thai kỳ.
Ngược lại tổ chức y tế thế giới WHO thì không khuyến nghị bổ sung do bằng chứng hạn chế về các nguy cơ và lợi ích.
Vitamin B12
Là vitamin chỉ có trong động vật do đó người ăn chay trường cần thực sự quan tâm và bổ sung
Mang thai là một giai đoạn quan trọng, hãy thực sự chú ý đến dinh dưỡng trong thời kỳ này bởi vì khi tổn thương đã xảy ra với con thì không cách nào có thể phục hồi được và chúng ta sẽ phải hối hận cả đời!